Evo zanimljivog linka (dosta objekata iz Subotice sa fotografijama i istorijatom):

[You must be registered and logged in to see this link.]


Kratka istorija grada

Osoben geografski položaj Subotice - između slivova dveju velikih reka Dunava i Tise, na granici peska i lesa - umnogome je odredio istoriju grada.
Subotica je postala značajnije naselje početkom XIII veka, kada je posle tatarskih pohoda, preživelo stanovništvo sa okolnih imanja i sela - dovedeno na strategijski odabran prostor. Uzvišenje opkoljeno vodom, na kome se danas nalazi Franjevačka crkva, bilo je idealno mesto odakle su se ljudi ravnice mogli odupreti osvajačima.

Subotica je pripadala ugarskim feudalcima koji su po dolasku turske vojske, sredinom XVI veka, izbegli u severne krajeve. Tada su Turci napuštenu plodnu zemlju naselili stanovništvom iz južnih krajeva Srbima i Bunjevcima tj Hrvatima. Turska je vladala ovim krajevima 150 godina i tek nakon njenog odlaska, mađarsko stanovništvo se vratilo u ove krajeve. Tursku vojsku je pobedila vojska habsburške monahije potisnuvši je duboko na jug.

Nakon što je izgubila vojni značaj, Subotica je počela da se razvija kao grad. Godine 1779. Subotica je dobila status Slobodnog kraljevskog grada koji je gradu doneo veću autonomiju i povlastice te privukao preduzimljive seljake, zanatlije i trgovce iz cele srednje Evrope.

U drugoj polovini XIX veka, nakon dolaska željeznice u grad, naglo se razvila trgovina poljoprivrednim i stočarskim proizvodima a industrijalizacija je stigla krajem XIX veka. Na prekretnici vekova, Subotica je imala: pozorište, gimnaziju, muzičku školu, ulice su bile osvetljene električnom strujom a već 1896 u grad je stigao tramvaj.

Po uzoru na Evropu, tih godina, grade se: putevi, javni objekti, najamne i privatne palate, sakralni objekti. Arhitekturom grada dominira od tada stil secesije. Tri najreprezentativnija objekta ovog stila su: Gradska kuća, sinagoga i palata Rajhl.

Nakon I Svetskog rata, Trijanonskim sporazumom (1920.) Subotica je priključena Kraljevini Srba, Hrvata i Slovenaca koja je 1929 postala Kraljevina Jugoslavija. Od tada počinje novija istorija grada.

Inače, Subotica se prvi put pominje u pisanim dokumentima 1391. kao Zabatka. Od tada je promenila više od 200 naziva. Najkarakterističnija su Szent-Maria, Maria Theresiopolis, Maria Theresienstadt, Szabadka i Subotica.

Subotica – grad sa 200 imena
Subotica se u pisanim dokumentima prvi put spominje 7.maja 1391. godine, ali sigurno da je mesto starije. Utvrđeno je da su ljudi na ovom prostoru živeli još pre 3000 godina. Sudbinu Subotice bitno je određivao položaj na putu između Evrope i Azije, a istorijski na granici dve sukobljene sile: Ugarske i Turske. U čestim i velikim seobama u ovu vojnu krajinu došli su mnogi narodi: Srbi, Mađari, Nemci, Slovaci, Jevreji, Bunjevci, Grci...Često su se menjali gospodari kao i imena grada. Od prvog – Zabatka 1391.-promenjeno je više od dvesto naziva, ali su najkarakterističnija imena Szent-Maria, Maria-Theresiopolis, Maria Theresienstadt, Szabadka i Subotica.
Iako na raskrsnici puteva, Subotica je uvek bila mesto burnih istorijskih događaja. Zato je erdeljski vojvoda Janoš Pongrac od Dengelega ovde 1470. godine podigao tvrđavu, ali ni ona nije uspela da odoli ljudima i vremenu. Od nje su do danas ostali tragovi na unutrašnjem zidu tornja Franjevačke crkve.

Subotički samozvani car
Jedna od bajkovitih ličnosti subotičke prošlosti, Jovan Nenad Crni, javio se u istoriji posle poraza mađarske vojske od Turaka na Mohaču 1526. godine. Njegovu tajanstvenost uvećavala je čudna crna pruga koja mu se pružala od slepoočnice do stopala noge, zbog čega su ga i prozvali Crni. On je potisnuo Turke iz Južne Ugarske i tu osnovao svoju kratkoveku slovensku državu. Proglasio se carem, a Suboticu izabrao za prestonicu. Poginuo je 1527. godine u sukobu sa ugarskom vlastelom. Posle četiri veka, na godišnjicu njegove smrti, u Subotici mu je na glavnom trgu podignut spomenik koji je 1941. godine srušio okupator, a obnovljen je i ponovo postavljen 1991.

Maria Theresiopolis – slobodan kraljevski grad
Turci su Suboticu zauzeli 1542. godine i vladali njome do 1686. Privilegijom iz 1743. godine Marija Terezija proglasila je Suboticu slobodnom komorskom varoši, za šta su Subotičani darovali carici 150 konja. Za odanu službu subotičkih graničara habsburškom dvoru, Marija terezija proglasila je Suboticu 1779. godine slobodnim kraljevskim gradom. Za ovu važnu odluku Subotičani su poklonili carici 5000 zlatnika i platili otkup 266.666 forinti. Status slobodnog kraljevskog grada doneo je Subotici veću autonomiju i novo ime – Maria Theresiopolis. Od te godine počinje planski i ubrzaniji razvoj grada.

Subotica za vreme Prvog i Drugog svetskog rata
U vreme Srpske Vojvodine, između 1850. i 1860. godine, u strogo centralizovanom sistemu, pažnja se ipak posvećivala i kulturi. Ovde je 1853. godine izgrađeno pozorište i mnoge kvartovske škole.
Posle nagodbe 1867, sve do 1914. godine, u Subotici se ubrzano razvijaju građansko društvo i grad.
Krajem Prvog svetskog rata srpske i francuske jedinice ušle su u Suboticu 13. novembra 1918. Na velikoj narodnoj skupštini u Novom Sadu 25. novembra 1918. proglašeno je ujedinjenje Banata, Bačke i Baranje s Kraljevinom Srbijom, ali je Subotica konačno pripojena novoj državi Jugoslaviji u Trijanonu 4. juna 1920. godine. Jedna od centralnih ličnosti ovih značajnih događaja bio je Blaško Rajić, župnik iz Subotice.
Početkom Drugog svetskog rata, 12. aprila 1941. godine, Suboticu su okupirali mađarski fašisti, a oslobodili su je Subotički partizanski odred i jedinice Crvene armije, 10. oktobra 1944. godine. U završnim borbama na železničkoj stanici poginuo je komandant Odreda, Jovan Mikić Spartak, jugoslovenski reprezentativac i rekorder u atletici.

Privreda, školstvo, kultura
Subotica se u moderan srednjoevropski grad razvila krajem 19. i početkom 20. veka. Grad je u to vreme doživeo izuzetan urbani, industrijski, graditeljski i kulturni procvat. Brži razvoj zanata, industrije i trgovine podstaknut je još 1869. godine dolaskom prvog voza, a ubrzan izgradnjom električne centrale 1896. godine i tramvajskim saobraćajem 1897. godine. Začetke današnje moderne industrije nalazimo krajem 19. veka: preduzeće za izvoz mesa “Hartman i Konen” s prvom hladnjačom u zemlji, prvu subotičku fabriku sumporne kiseline i veštačkog đubriva “Klotild” osnovanu 1904, braća Ruf su 1917. godine počela proizvodnju bombona, industrija električnih motora “Sever” osnovana je 1923.godine.
Prva srednja škola, preteča gimnazije, otvorena je u Subotici 1747, muzička škola 1868, dom za stare 1766, Palić postaje lečilište 1845, prva štamparija osnovana je 1844, prve novine izašle su 1848, prvu bioskopsku predstavu prikazao je Anđelo Bjanki iz Pečuja 1899, a Aleksandar Lifka otvorio prvi stalni bioskop 1910, Đuro Stantić osvojio prvu olimpijsku medalju u Atini 1906, Ivan Sarić poleteo avionom sopstvene konstrukcije 1910…